Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi “engelli” olarak tanımlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ nün (WHO) belirlemesine göre bugün dünyada 600 milyon insan; başka bir ifadeyle dünya nüfusunun % 10’ u engelli bireylerden oluşmaktadır.
Engelliliğe yol açan pek çok faktör bulunmaktadır. Bunlardan başlıcaları şöyle sıralanabilir;
1. Doğuştan engellilik ve genetik hastalıklar (akraba evlilikleri, kalıtsal hastalıklar, Rh uyuşmazlığı)
2. Annenin sahip olduğu kronik hastalıklar (diabet, hipertansiyon, epilepsi, kalp hastalıkları)
3. Gebelikte geçirilen enfeksiyon hastalıklar (kızamıkçık, toksoplazma, Hepatit B, suçiçeği, cinsel yolla bulaşan hastalıklar)
4. Annenin yaşı
5.Annenin hamilelik döneminde karşılaştığı sorunlar (doktor kontrolünde kullanılmayan ilaçlar, tehlikeli kimyasal maddeler sonucu annenin zehirlenmesi, radyosyon ışınlarına maruz kalma, annenin kötü ve yetersiz beslenmesi, stres)
6. Doğum esnasında karşılaşılan sorunlar (uzun süren doğum süreci sonucu bebeğin oksijensiz kalması, doğum esnasındaki yanlış uygulamalar, erken veya geç doğum)
7. Doğum sonrasında karşılaşılan sorunlar (bebekte yüksek ateş ve havale görülmesi, kafa travmaları, kazalar, yenidoğan döneminde rastlanılan metabolik sorunlar)
8. Uzun süren sarılık, zehirlenmeler, aşırı derecede antibiyotik veya diğer ilaçların kullanılması,
9.Doğum sonrası dönemde engellilik nedenleri (psikososyal örselenmeler, iş kazaları ve meslek hastalıkları, ev kazaları, trafik kazaları, çevresel faktörler, yaşlılık, doğal afetler, kronik hastalıklar, ileri yaş)
Engelliliğin nedenlerinden büyük çoğunluğunun önlenebilir nedenler olduğu görülmektedir. Genetik etkenler, akraba evliliği, gebelik sırasında yaşanan sorunlar (hastalıklar, ilaç kullanımı, radyasyona maruz kalmak, alkol ve madde kullanımı, beslenme bozuklukları) önlenebilir nedenlerdir.
Engelliliğin önlenmesi için ülkemizde her bebeğe;
-
Yeni doğan işitme taraması
-
Fenilketonüri,
-
Biyotidinaz ve Hipotiroidi Taraması,
-
Gelişimsel Kalça Çıkığı erken tanı ve tedavisi,
-
Hemoglobinopati taramaları yapılmaktadır.
Engelli Bireylerin Sağlık Hizmetine Erişiminin Kolaylaştırılması için,
-
Poliklinik hizmetlerinde öncelik sırasına uygun hareket edilmekte,
-
Engelli vatandaşlarımızın sağlık kuruluşlarına kayıt ve kabul işlemleri yapılırken özel durumuna uygun şekilde gerekiyorsa oturması sağlanarak işlemleri yapılmakta,
-
Her sağlık kuruluşumuz fiziksel olarak engelli ulaşılabilirlik standartlarına uygun haline getirilmektedir.
Evde Sağlık Hizmetleri kapsamında;
-
Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Belediyelerle ortak olarak yürütülmektedir. Evde sağlık hizmeti kapsamında KOAH vb. solunum sistemi hastalıkları olanlara; yatağa bağımlı hastalara, terminal dönem palyatif bakım hastalarına, ileri derecedeki kas hastalığı olanlara hizmet sunulmaktadır.
-
Evinde sağlık hizmetine ihtiyacı olan bireylere muayene, tetkik ve tahlil, tedavi, tıbbi bakım, takip ve rehabilitasyon hizmetleri sunulmaktadır. Aile hekimleri, mobil ekipler, evde sağlık hizmet hastane birimleri, evde sağlık hizmetlerinde görev almaktadırlar.
Sağlık Kurulu Raporu %40 ve üzeri olması durumunda;
-
Özürlü kimlik kartı almak.
-
Özel eğitim ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanmak.
-
Özürlülerin istihdamı ile ilgili hizmetlerden ve bakım aylığından yararlanmak.
-
Bakım hizmetlerinden ve bakım aylığından yararlanmak.
-
H Sınıfı belgesi almak.
-
Özürlü aylığı almak.
-
Gümrük, gelir, emlak, motorlu taşıtlar ve katma değer vergileri istisna veya muafiyetlerinden yararlanmak.
-
Bazı ürünlerde Özel Tüketim Vergisi muafiyetinden yararlanmak gibi kolaylıklar sağlanır. Kolaylık ve haklarda, Sağlık Kurulu Raporlarının %40 ve üzerideki sınırları farklı olabilir.
Engelliğe neden olan koşulların ortadan kaldırılması, toplumsal bilincin arttırılması ve engelli bireylerin sosyal, ekonomik ve siyasal arenaya tümüyle dahil olduğu bir toplum yaratmak için gerekli fırsatların sağlanması son derece önemlidir. Engelli insanların yaşadıkları sorunlar sadece kendilerinin değil; ailelerinin, çevrelerinin, toplumun, kısacası tüm insanların ortak sorunudur. Engelli insanların sağlık, rehabilitasyon, çevre, eğitim ve istihdam alanlarında karşılaştıkları sorunlara dikkat çekmek amacıyla 10-16 Mayıs Engelliler Haftası olarak anılmaktadır.
Hayatımızdaki engelleri aşalım!
