İŞTE ESKİ KARTAL

İstanbul’un en eski ve tarihi ilçesi Kartal son 50 yıl içersinde adeta kabuk değiştirdi ve ortaya yeni ve modern bir Kartal çıktı. Şöyle çok değil 50–60 yıl öncesine gittiğimiz zaman eski Kartal’ın sülüetini, coğrafi yapısı, eski nostaljik görüntüsü ve görüntülerini mercek altına aldığınızda eski Kartal’ın tamamen kabuk değiştirdiğini, eski Kartal’dan hemen hemen iz kalmadığını görmüş olacaksınız.

BALIKÇI KASABASI

Kartal Osmanlı döneminde ve cumhuriyetin kuruluş yıllarında yaklaşık 10 bin nüfuslu bir balıkçı kasabası idi. Kartal’da hayvancılık, tarım, bahçıvanlık, balıkçılık yapılır, İstanbul’un ve Adaların sebze ve su ihtiyacı Kartal’dan karşılanırdı. 1950’li yıllarda gemiler dolusu pırasa İtalya’ya ihraç edilmişti. Yakacık altı ve alt rahmanların tamamı bostandı. Bu bostanlarda Anadolu yakasının en lezzetli zerzevatı yetiştirilirdi. Kartal’ın üzümü dünyaca meşhurdu. Yakacık Bağlarında yetiştirilen Çavuş, Kınalı Yapıncak, Müşküle, Misket, Kokulu Kara üzüm Razakı üzümleri Kartal ve İstanbul halinin adeta gözdesi idi.

KARTAL DAHA GELİŞMİŞTİ

50–60 yıl önceki Kartal şimdiki Kartal’a göre daha gelişmiş, ekonomisi, komşuluk ve arkadaşlık ilişkileri çok çok iyiydi. O yıllarda Kartal’da kültürel ve sportif faaliyetler adeta tavan yapmıştı. Kartal’ın Bando takımı, yangın söndürme de kullanılan efsane Tulumbası, futbol ve güreş takımları vardı. Bando takımı Kartal, Pendik, Tuzla, Maltepe, Soğanlık ve Yakacık’ta yapılan köy düğünlerinin olmassa olmazları idi. Yani Kartal’ın Bando takımı bünyesinde bulunan Caz takımı ile yöresel düğünler yapılırdı. Olayın ilgin tarafı ise, Bando takımında ve caz heyetinde Kartal’ın esnafı durumundaki Bakkal, Marangoz, Demirci ve memur ağabeylerimiz bulunurlardı. Bakkal Abdullah, demirci Jiray ve Şoför İskender, en ünlüleriydi.

İLÇE’NİN İÇİNDİ ÜÇ MEZARLIK VARDI

1950’li yıllarda, Kartal’ın merkezinde üç mezarlık vardı. Bu mezarlıklardan biri Sırmalı Restoran’ın yaklaşık 150 metre kadar üstündeydi. Yanı Bülent Ecevit Kültür Sarayı ile Sırmalı Restoran arasındaydı. Günümüze bu mezarlıktan sadece bir Selvi ağacı kaldı mezarlık üstünde modern binalar inşa edildi. Cuma pazarının Kadıköy tarafı girişi(Kaymakamlık Lojmanı altı) ilçenin ikinci mezarlığı idi. Şimdi burada da çok kat binalar inşa edildi.

Kartal’da şimdi olduğu gibi, o yıllarda çok sayıda gayrimüslim vatandaşlarımız yaşardı.(Ermeni ve Rum. Ermeni Mezarlığı Maarif Hz. Camii yakınında bulunan iki Tren köprüsünün Yakacık istikametine giden yolun sağ tarafı Ermeni Mezarlığı idi. Yani Havacı evlerine giden Meşeli Ayazma yolunun başlangıcı. Bende tam bu mezarlığın yaklaşık yüz metre uzağında olan bir ahşap evde,1941 yılında doğmuşum. Ne var ki ben Ermeni Mezarlığını hatırlamıyorum. Diğer iki eski mezarlığı çok iyi hatırlıyorum. Bakın Maltepe Merkez Camii’nin tam karşısında bulunan Park’ta 1950’li yıllarda mezarlığı idi. Ayrıca Camii’nin arka kısmıda mezarlıktı.

YILLAR ÇOK ŞEY ALDI KARTAL’DAN

Acımasız yıllar, Anadolu’dan İstanbul’a göç ve betonlaşma İstanbul’un birçok semti gibi Kartal’ı da etkiledi.1960’lı yıllardan sonra Kartal tüm eski özelliklerini, eski güzelliklerini bir bir kaybetmeye başladı. Önce komşuluk ve arkadaşlık ilişkileri son buldu. Üzüm Bağları ve Bostanların bulunduğu bereketli topraklar üzerinde çok katlı binalar yükseldi. Mesire alanları kayboldu, Zeytinlikler yok edildi. Osmanlı döneminde inşa edilen tarihi kagir evler bir bir tarihin derinliklerini karıştı. Kartal’ın 1950’li ve 1980’li yıllarda, Kartal ve Yalova arasında çalışan Mudanya ve Çardak isimli Arabalı vapurları ve Adalar hattında çalışan yolcu vapuru da tarihe karıştı. Doğma, büyüme Kartal’lılar bir bir eksildi. Bir gün sabahtan akşama kadar Kartal’ın Cadde ve sokaklarında dolaşsanız bile eski bir Kartal’lıya rastlayamasanız. Yani acımasız yıllar Kartal’dan çok şeyler alıp götürdü. Kartal süratle betonlaştı ve bugün 500 bin nüfuslu bir ilçe konumuna geldi. Keşke gelmeseydi.

ÜNLÜ SPORCULAR VE SANATÇILAR YETİŞTİ

Kartal’da çok ünlü sanatçılar ve sporcular yetişti. Ekrem Kongar, Mualla Gökçay, Ertan Ersoylu ve Yasemin Kumral, gibi ünlü Radyo ve Devlet sanatçıları yetişti. FB’li Turan, Adaletli Meral, İstanbulspor’lu Salih, FB Kürt Cengiz, Tire spor’lu Tuncay, Feriköylü Ünal, Kara gümrüklü Tetik Mehmet, Yakacıklı Yüksel, Güngör İç gibi ünlü sporcular yetişti.(1970 öncesi)

Bende Kartal’ın ilk Güreş Milli Takım namzedi olarak 1960 Roma Olimpiyatları Greko-Romen Güreş Milli Takımına,18 yaşında çağrılan ve üç seçme yaptırılan güreşçisi olarak spor tarihine geçmenin mutluluğunu yaşıyorum.

ÜNLÜ POLİTİKACI VE GAZETECİLER

Kartal’ın en ünlü politikacısı Adalet eski Bakanı Sayın Şevket Kazan, idi. Ünlü Gazeteci-Yazar Cevat Rifii Ulunay ve Nemci Onur’da Kartal kökenli idi. Bende Kartal’ın yetiştirdiği ünlü sporcusu ve Uluslar arası Basın mensubuyum ve Mavi Basın Kartı sahibiyim. 3.Cumhurbaşkanı Rahmetli İsmet İnönü’nün köşkü Kartal’da. Kore Savaşlarının efsanevi Kahramanı General Tahsin Yazıcı’da Kartal kökenli idi. Benim bildiklerim ve hatırladıklarım bunlar. Daha da olabilir. Onlarında araştırmasını yapmaya başladım.

ÇOK SAYIDA SİNEMA VARDI

1950 ve 1970’ li yıllarda, Kartal’da üç kapalı salon sineması ve 14 tane de yazlık sinema vardı. Şimdi bir sinema var. Eski Kartal ile, şimdiki Kartal’ı kıyasladığımızda, bana göre eski Kartal’da kültürel etkinlikler çok fazlaydı. Kartal’da minder ve yağlı güreş karşılaşmaları ve de Uluslar arası Kültür ve Sanat Festivalleri yapılırdı. Bunlar bir bir ortadan kayboldu.

Fethi Satıcı

admin

See Full Bio