1 Şubat 1979 tarihinde, Ayetullah Humeyni’nin İran’a dönüşüyle kurulan İran İslam Cumhuriyeti, dünyayı etkileyen bölgesel konjonktürde derin değişikliklerin gerçekleşmesine domino etkisi yarattı.
#image_title
1979 yılında SSCB Afganistan’ı işgal etti ve bu işgal İleride, SSCB’nin dağlamasına yol açtı ve New York’taki İkiz Kulelere yapılan saldırının faili olan ve daha sonra El-Kaide, Ceyşul-İslam, Irak-Şam Ordusu ve DAİŞ gibi acımasız terör örgütlerinin çıkış temelini sağlayan Taliban Harekatı’nı dünya ile tanıştırdı, 1979 yılında Saddam, Irak Başbakanı General Ahmet Hasan Bekir’i azil ederek yerine geçti ve 8 yılı süren Irak-İran Savaşını 1980 yılında başlattı.
Ayni yılda Saddam, Türkmen liderlerini idam ederek, Irak Türkmenlerinin siyasi, ekonomi ve sosyal yapısında bugüne dek devam eden derin tahribat yarattı. 1981 yılında, dönemin ABD başkanı Ronald Reagan’a suikast düzenlendi. George Town Hastanesi’nde Reagan’a ilk müdahaleyi yapan Nörolog Necmettin Kerim, Saddam sonrası dönemde Kerkük valisi oldu. Reagan’ın suikast girişiminden hemen sonra ABD, tamamen körfez bölgesine yerleşti. 1990 yılında Saddam’ın Kuveyt’i işgal etmesiyle birlikte körfeze yerleşen ABD, bölgedeki varlığını meşrulaştırdı. Başka bir değişle, bugüne kadar bölgemizdeki savaşlar, devlet dışı aktörlerin yarattığı gerilimler, çatışmaların temelinde, 1979 yılında İran’da meydana gelen değişiklik yatmaktadır. Yani, İran’da ortaya çıkan herhangi bir değişikliğin, dünyayı etkileyen değişikliklerin anahtarıdır.
19 Mayıs 2024 tarihinde, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ı taşıyan 1979 yılında ABD’den alınan ve daha sonra modifiye edilen Bell 212 helikopterin düşmesi sonucu vefat ettiler.
Sorulması gereken sorular, 50 yıldan beri ABD tarafından İran’a yönelik uygulanan silah teknolojisi ambargosunun olduğu ortadayken modası geçmiş bu helikopter, neden kullanıldı?
İran’ın Rus, Çin ve Kuzey Kore ile olan askeri, ekonomi anlaşmalarına rağmen ve Reisi’nin bütün gezilerinde kullandığı Rus yapımı gelişmiş Mill serisi helikopteri, bu gezide neden kullanılmadı?
300 drone, füze İsrail’e gönderme kapasitesine sahip olan ülke, cumhurbaşkanı ve dışişleri bakanını taşıyan helikopterin düştüğü noktayı 15 saat sonra bulması da , çok düşündürücüdür.
Dolayısıyla, İran’da ortaya çıkan önemli gelişmenin, bölgemizdeki zuhuri kuvvetle muhtemel olan büyük değişikliklerin habercisi olma potansiyeli bir tarafa dursun, Henry Kissinger’ın uluslararası ilişkilere kazandırdığı “domino etkisi” yaratacağı kaçınılmazdır.
Yani, Reisi’yi taşıyan helikopterin düşmesi/ domino taşının devrilmesiyle birlikte sırasıyla yakınlarındaki taşların devrilmeleri/ yakın coğrafyamızda medyana gelecek bazı sistemlerin değişmesinin ortaya çıkış temeline dayalı zincirleme olaylarını tetikleyecektir.
Dolayısıyla, bölgemizdeki süregelen olay/ gelişmelere Tahran veya Gazze penceresinden bakarak duygusallık içeren edebiyat ile ambalajlanan siyaset yapmakla değil, reel politik ve gerçekler üzerinde siyasi hamleler ile çıkış stratejisi yakalanabilir. Aksi takdirde, oyun kurucusu olduğunu zan ederken, karanlık koridorlardaki güç oyunların piyonları haline gelinir.
