Tütün ürünlerinin reklam ve tanıtımı yapılamaz!

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Tütün ve Alkol Kontrolü Daire Başkanı Mehmet Küçük tarafından yapılan açıklamada özellikle yayın organlarının dikkat etmesi gereken noktalar hatırlatıldı.

Küçük, “ Malumları olduğu üzere, tütün ürünleri kullanımının giderek artmasına, dünya çapında insan sağlığını tehdit edebilecek boyutlara ulaşmasına ve tütün şirketlerinin pazar oluşturma stratejilerine karşı geliştirilen ve bu konudaki ilk uluslararası anlaşma özelliğini taşıyan “Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS)” 21/05/2003 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü tarafından kabul edilmiştir. Anılan uluslararası sözleşme 5261 sayılı Kanun ile iç hukukumuza dahil edilmiş 30/11/2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Hedef, Sigara içmeyenlerin oranını artırmak!

İLGİLİ HABER Ahmet Şimşek Eğitim kurumları kaderine terk edildi

Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi esas alınarak hazırlanan Ulusal Tütün Kontrol Programı (UTKP) ise 2006/29 sayılı Başbakanlık Genelgesi eki olarak 07/10/2006 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Akabinde, Ulusal Tütün Kontrol Programının 2008- 2012 yıllarını kapsayan Eylem Planı 12/12/2007 tarihinde kamuoyuna açıklanmıştır. UTKP ve Eylem Planının temel hedefi, 2012 yılına kadar ülkemizde 15 yaş üzerinde sigara içmeyenlerin oranını yüzde 80’in üzerine çıkarmak, 15 yaşın altında ise yüzde 100’e yakın olmasını sağlamaktır.

İlgili bakanlıklar, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliği ile hazırlanan UTKP ve Eylem Planı’nda tespit edilen hedef, strateji aktivitelerin yerine getirilmesinden sorumlu ve işbirliği yapılacak kamu/sivil kuruluşları belirlenmiştir. UTKP ve Eylem Planı’ndaki birçok aktivitede, işbirliği yapılacak kurum ve kuruluşlar arasında basın ve yayın kuruluşları da yer almakta, bu bağlamda özellikle “Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim ‘’ başlığı altındaki aktivitelerde basın ve yayın kuruluşlarına önemli bir misyon yüklenmektedir.

Öte yandan, tütün kontrolü önemlerinin belirlendiği 4207 sayılı “ Tütün ve Alkol Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun “ ile 4733 sayılı “ Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun “ uyarınca yazılı ve görsel basınımıza önemli yasal görev ve sorumluluklar verilmiştir.

Konu hakkında özellikle 4207 sayılı Kanunun 3’üncü maddesinde yer alan aşağıdaki hükümler önem arz etmektedir.

Birinci fıkra, “ Tütün ürünlerinin ve üretici firmalarının isim, marka veya alametleri kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtımı yapılamaz. Bu ürünlerin kullanılmasını özendiren veya teşvik eden kampanyalar düzenlenemez. Tütün ürünleri üreten ve pazarlamasını yapan firmalar, her ne surette olursa olsun hiçbir etkinliğe isimlerini, amblemlerini veya ürünlerinin marka ya da işaretlerini kullanarak destek olamazlar”,

Beşinci fıkra, “ Her ne amaçla olursa olsun, tütün ürünlerinin isim, logo veya amblemleri kullanılarak bildirim yapılamaz, basın-yayın organlarına ilan verilemez.”,

Altıncı fıkra, “ Televizyonda yayınlanan programlarda, filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde, reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz, görüntülerine yer verilemez.”

Bilindiği üzere, 4207 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin yedinci fıkrasında ayrıca; Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ile ulusal, bölgesel ve yerel yayın yapan özel televizyon kuruluşları ve radyolara, ayda en az doksan dakika tütün ürünleri ve sağlığa zararlı diğer alışkanlıkların zararları konusunda uyarıcı, eğitici mahiyette yayınlar yapmak zorunluluğu getirilmiştir.

Para cezaları çok ağır!

4207 sayılı Kanunun 3’üncü maddesi kapmasındaki yasaklara aykırı hareket edenlerin Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından 61.638 TL’den 308.194 TL’ye kadar idari para cezası ile cezalandırılması öngörülmüştür. Söz konusu yaptırım miktarları, 2012 yılı için 67.962 TL’den 339.814 TL’ye kadar olacaktır.

Diğer taraftan, 4733 sayılı Kanunun 8’inci maddesinin beşinci fıkrasının (m) bendinde; tütün mamülleri kullanımını ve satışını özendirici veya teşvik edici kampanya, promosyon, reklam ve tanıtım yapılmasını önlemek amacıyla Kurumumuz tarafından bu Kanun uyarınca yapılan düzenlemelere aykırı hareket edenlere 36.983 TL (2011 yılı için ) idari para cezası verilmesi öngörülmektedir. Söz konusu yaptırım miktarı 2012 yılı için 40.777 TL olarak belirlenmiştir.

Bu bağlamda, diğer kamu kurum ve kuruluşlarından, vatandaşlarımızdan ve sivil toplum kuruluşlarından Kurumumuza intikal eden şikayet ve ihbar içerikli yazılar ile Kurumumuzca rutin ve resen olarak yapılmakta olan incelemelerde; bazı basın yayın organlarında yer alan yazı, resim ve haberlerde 4207 sayılı Kanunun 3’üncü maddesi ile 4733 sayılı Kanunun 8’inci maddesinin beşinci fıkrasının (m) bendine aykırılık teşkil edecek nitelikte yayınlar yapıldığı tespit edilmekte; bununla birlikte, tütün ürünlerinin zararlı etkileri ve yol açtığı sağlık sorunları hakkında bilimsel gerçeklerle bağdaşmayacak şekilde yanlış ve yanıltıcı bilgilerin kamuoyuna sunulduğu benzer yayınlar yapıldığı da gözlenmektedir. Söz konusu aykırılıklara, Tütün ve alkol Piyasası Düzenleme Kurulunun yanı sıra eylemin niteliğine göre Reklam Kurulu tarafından da idari para cezası yaptırımı uygulanmaktadır.

2008 yılından bu yana tütün kontrolüne ilişkin yasa ve kurulların hayata geçirilmesinde, halkımız tarafından yüzde 90’nın üzerinde bir oranda desteklenmesinde yazılı ve görsel medyamızın katkısı takdire şayan olacak yükseklikte olmuştur. Bununla birlikte, bazı basın yayın organlarında 4207 ve 4733 sayılı Kanunların ilgili hükümlerine aykırılık teşkil eden yayınların, bu yönde yapılan uyarılara ve uygulanan yaptırımlara rağmen bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde sürdürüldüğü görülmektedir.

Gizli örtülü reklamlara dikkat!

Örneğin, yapılan bazı haberlerde tütün ürünlerinin ve üretici firmaların isim, marka veya alametleri kullanılarak bildirimleri yayımlanmakta, özellikle gizli (örtülü) reklam ve tanıtımları yapılmakta; tütün ürünlerini üreten ve pazarlamasını yapan firmaların yasalara aykırı olarak düzenlendiği tütün ürünlerin kullanılmasını özendirici ve teşvik edici kampanyalarda ve bazı etkinliklerde tütün ürünlerinin ve firmalarının resimleri/amblemleri rahatlıkla kullanılabilmektedir. Hatta ürünlerinin zararlarının anlatıldığı haber ve yazılara eşlik eden fotoğraflarda bile keyifle sigarasını tüttüren bir bağımlı yer alabilmektedir. Özellikle, çocuklarımız ve gençlerimiz için rol model olan kişilerin tütün ürünleri kullanırken çekilen fotoğraflarının yazılı basında yer alması son derece olumsuz etki olmuştur.

Kişileri ve gelecek nesilleri tütün ürünlerinin zararlarından, bunların alışkanlıklarını özendirici reklam, tanıtım ve teşvik kampanyalarından korumak ve herkesin temiz hava soluyabilme hakkını savunmak için düzenleyici kurallar getiren 4207 ve 4733 sayılı Kanunlar ile Ulusal Tütün Kontrol Programı (UTKP) ve Eylem Planının tam ve eksiksiz uygulanmasıyla birlikte; reklam, promosyon ve sponsorluk faaliyetlerine yer veren, tütün ürünlerinin zararlarını önlemeye yönelik koruyucu tedbirlerinin etkinliğini azaltan, tütün ürünlerinin kullanımının yol açtığı zararlara ilişkin bilimsel gerçekler konusunda bireyleri/toplumu şüpheye ve çelişkiye düşüren haber ve yayınların yapılmaması ülke ekonomisi ve toplum sağlığı açısından önemli görülmektedir.

Bu itibarla, basın ve yayın organlarımızca halkımızın sağlığı ve esenliğinin korumasına yönelik desteklerinin sürdürülmesi ve yukarıda zikredilen yasal düzenlemelere aykırı haber ve yayınlar için öngörülen idari para cezalarının yüksekliği nedeniyle olumsuz sonuçlarla karşılanmaması için tütün ürünlerine yönelik reklam ve tanıtım düzenlemeleri konularında gerekli hassasiyetin gösterilmesini ve bilgi edinilmesini önemle rica ederim” dedi.