Çocuk ve Ergenlerde Adaptasyon Süreçleri: Klinik Psikolog Ayşegül Nezor Anlatıyor
Çocuklar ve ergenler büyüme sürecinde pek çok değişimle karşılaşır ve bu değişimlere uyum sağlamak önemli bir psikolojik süreçtir. Psikolojide adaptasyon, bireyin çevresindeki koşullara sorunsuzca uyum sağlama yeteneği olarak tanımlanır. Çocuk ve ergenlerde adaptasyon ise yeni okula başlama, taşınma, aile yapısındaki değişiklikler gibi olaylar karşısında duygusal dengelerini koruyarak yeni koşullara uyum sağlama sürecidir.
Çocuk ve Ergenlerde Adaptasyon Nedir?
Uzmanlar adaptasyonu çocuğun yeni yaşam koşullarına uyum sağlayabilmesi olarak tanımlar. Klinik Psikolog Ayşegül Nezor ise adaptasyonu “çocuğun iç dünyasını koruyarak yeni ortama veya duruma güvenle alışabilme süreci” şeklinde tanımlıyor. Bu anlamda adaptasyon, çocukların gelişim dönemlerinde karşılaştıkları değişikliklere ayak uydurabilmesi demektir. Adaptasyon süreci boyunca çocukların kendini ifade edebilmesi, kendilerini güvende hissetmesi ve sağlıklı gelişimlerini sürdürebilmeleri hedeflenir.
En Sık Karşılaşılan Adaptasyon Sorunları
Çocukların en çok zorlandığı uyum sorunları arasında okula başlama, taşınma, boşanma, yeni kardeş ve sosyal ortama uyum sayılabilir.
- Okula Başlama: İlk kez okula adım atmak, çocuklar için büyük bir değişimdir. Yeni bir sınıf, öğretmen ve arkadaş çevresiyle tanışmak bazen kaygı ve korkuya neden olabilir. Uzmanlara göre okula yeni başlayan çocukların “kaygı, korku ve isteksizlik” gibi duygular yaşaması normaldir. Bu dönemde çocukların duyguları dinlenmeli ve onlara destek olunmalıdır. Ders düzenine alışamayan çocuklarda ise “okulda uyum sorunları” görülebilir.
- Taşınma: Ev değiştirme veya farklı bir şehre yerleşme, çocuğun güvenli yaşam alanının değişmesi demektir. Yeni ev, komşular, okul ve arkadaşlardan uzak kalmak, adaptasyon sürecini zorlaştırabilir. Bu durumlarda çocuk huzursuzluk, üzüntü veya içine kapanma eğilimi gösterebilir.
- Boşanma: Ebeveynlerin ayrılması, çocukların duygusal dünyasını derinden etkileyen bir değişimdir. Boşanma, çocuklarda depresyon, öfke ve kaygı gibi duygusal sorunlara yol açabilir. Çocuk, boşanmayı kendi hatası olarak algılayabilir veya anne-babasından birini kaybetme korkusu yaşayabilir. Bu süreçte ebeveynlerin tutumu ve verecekleri destek kritik önem taşır.
- Yeni Kardeş: Aileye yeni bir bebek katıldığında tüm aile bireyleri uyum sağlamak zorundadır. Uzmanlara göre “aileye katılan yeni bebek herkes için köklü bir yeniliktir ve bu duruma uyum sağlamak tüm aile üyeleri için bir ihtiyaçtır”. Büyük çocuk kendini ikinci plana atılmış hissedebilir; anne-baba ilgisinin paylaşıldığını düşünerek huzursuz olabilir. Yeni kardeşin gelişi uygun bir şekilde anlatılmalı, büyük çocuk bu değişime hazırlıklı olmalıdır.
- Sosyal Ortam Uyum: Çocuklar, özellikle okulda veya oyun gruplarında yeni sosyal ilişkilere girerken zorluk çekebilir. Yeni arkadaşlar edinmek, grup içinde kabul görmek önemli kaygı kaynaklarıdır. Utangaç veya sosyal kaygısı olan çocuklarda bu süreç zor geçebilir. Sosyal etkinlikler, oyun grupları ve topluluk önünde konuşma pratikleriyle sosyal beceriler desteklenmelidir.
Ailelerin Bu Süreçte Oynadığı Rol
Uzmanlar aile desteğinin adaptasyon sürecinde kritik olduğunun altını çiziyor. Ebeveynlerin sakin, anlayışlı bir tutum sergilemesi ve çocuğun hislerini dinlemesi önemlidir. Aileler çocuğun korku ve endişelerini empatiyle karşılamalı; ona kendini güvende hissettirecek açıklamalar yapmalıdır. Örneğin okula başlayacak bir çocuğa, kaygılarını dinleyip okulun eğlenceli yönlerini anlatarak cesaret vermek adaptasyonu kolaylaştırır. Ayrıca evde düzenli bir rutin ve açık iletişim sürdürülmesi adaptasyonu destekler. Bloom Psikoloji uzmanları da bu yaklaşımı benimseyip aileleri terapi sürecine dahil ederek aile içi iletişimi güçlendiriyor. Bu sayede hem çocuk hem aile, değişime karşı birlikte dayanıklılık geliştiriyor.
Uzman Görüşü: Klinik Psikolog Ayşegül Nezor ile Röportaj
Habercimiz: Çocuk ve ergenlerde adaptasyon sürecini zorlaştıran temel etkenler nelerdir? Ailelerin hangi durumlarda daha çok endişelenmesi gerekir?
Nezor: “Adaptasyon sorunları genellikle beklenmedik veya büyük yaşam değişikliklerinin ardından ortaya çıkar. Örneğin çocuklar ilk kez okula çıktıklarında anneden ayrılma korkusu ve yabancı bir ortam endişesi yaşayabilir. Benzer şekilde ailede taşınma veya boşanma gibi durumlar da çocuklarda güvensizlik yaratır. Yeni bir kardeşin doğumu da çocuk için mutlulukla birlikte uyum gerektiren bir değişimdir. Kısacası okul değişimi, aile içi çatışmalar, arkadaş çevresindeki değişimler gibi etkenler çocukların uyum sağlamasını zorlaştırabilir.”
Habercimiz: Ebeveynler bu süreçte çocuklarına nasıl destek olabilir?
Nezor: “İlk olarak çocuğun duygularına kulak vermek çok önemli. Olayları çocuğun yaşına uygun şekilde anlatarak ve yeni düzen hakkında bilgi vererek rahatlatabilirsiniz. Örneğin okula başlamadan önce okulu gezmek, öğretmeniyle tanıştırmak; yeni kardeşten bahsetmek ve bebeği birlikte karşılamak çocuğun adaptasyonunu kolaylaştırır. Ebeveynler kendi kaygılarını çocuklara yansıtmamalı, pozitif bir dil kullanıp güven vermelidir. Ayrıca çocuk her zaman konuşmak istediğinde dinlenmeli ve duyguları ciddiyetle karşılanmalıdır.”
Habercimiz: Bloom Psikoloji olarak bu süreçte ailelere ve çocuklara nasıl destek oluyorsunuz?
Nezor: “Bloom Psikoloji’de çocuk ve ergen terapileri uzman bir ekip tarafından yürütülüyor. Küçük çocuklar için oyun terapisi ve sanat terapisi gibi yaşa uygun yöntemler kullanıyoruz; bu teknikler çocukların güvenli bir ortamda duygularını açığa çıkarmalarını sağlar. Ergenler için bilişsel-davranışçı terapi (BDT) ve motivasyonel görüşme gibi yaklaşımlar öne çıkıyor. Bizler aynı zamanda aileleri de terapi sürecine dahil ediyoruz. Yani bir yandan çocukla oyun veya hikâye üzerinden çalışıyoruz, diğer yandan ebeveynlerle iletişim kurarak evde uygulanabilecek destekleyici yöntemler hakkında rehberlik yapıyoruz.”
Bloom Psikoloji’den Destek Alın!
Bloom Psikoloji, çocuk ve ergenlere yönelik kapsamlı terapi hizmetleri sunan bir merkezdir. Uzman terapistler eşliğinde uygulanan Çocuk ve Ergen Terapisi, yaşa ve gelişim düzeyine uygun yöntemler içerir. Örneğin oyun terapisi, bilişsel-davranışçı terapi ve sanat terapisi gibi bireyselleştirilmiş yaklaşımlarla çocukların duygularını ifade etmeleri kolaylaştırılır. Terapinin amacı, çocukların yaşadıkları zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olmak ve sağlıklı gelişimlerini sürdürmelerini sağlamaktır.
Bloom Psikoloji’nin hizmetleri arasında öfke problemleri, kaygı, dikkat eksikliği ve hiperaktivite (DEHB), sosyal uyum güçlükleri ve okul problemleri gibi pek çok alanda terapi bulunmaktadır. Ayrıca boşanma süreci ve yas dönemi gibi ailevi stres faktörlerine yönelik ebeveyn danışmanlığı da sunulmaktadır. Çocuk merkezli uzman desteği sayesinde küçük yaş gruplarına empatik bir yaklaşım sağlanırken, ergenlere kimlik gelişimi ve özgüven konularında rehberlik verilmektedir. Böylece hem çocuklar hem de aileleri bu süreçlerden daha sağlıklı çıkabiliyor.
KARTAL'DA HAVA
BLOG
YAZARLAR
